عباس پناهی، مدیر مرکز اسناد و آرشیو جنبش جنگل در دانشگاه گیلان در یکصدمین سالگرد شهادت میرزاکوچک‌خان و آغاز به‌کار دبیرخانه دائمی دانشجویی بزرگداشت نهضت جنگل، در گفت‌وگو با ایکنا از گیلان با اشاره به نقش شخصیت‌های برجسته و حق‌طلب در شکل‌گیری تمدن ایرانی اسلامی به پیشینه تاریخی این مبارزات پرداخت و بیان کرد: کم‌کاری‌های سیاسی و اقتصادی دوره قاجار مسیر را برای نفوذ انگلیسی‌ها به کشورمان هموار کرده و همچنین پس از شکست ایران در روسیه و تحمیل دو معاهده گلستان و ترکمنچای، مداخلات بیگانگان در این سرزمین افزایش یافت. بنابراین شخصیت‌های ارزشمند و برجسته‌ای پا به عرصه ظهور گذاشته و در برابر استکبار و مداخلات بیگانگان به‌پا خواستند.

مدیر مرکز اسناد و آرشیو جنبش جنگل در دانشگاه گیلان به برخی از شخصیت‌های مبارز ملی اشاره کرد و افزود: افرادی برجسته و وطن‌گرا چون رئیس‌علی دلواری در جنوب ایران، شیخ محمد خیابانی در آذربایجان و روحانی مبارز میرزا کوچک جنگلی در شمال ایران سکوت در برابر استبداد بیگانگان را شکسته و قیام کردند. البته پیش از این افراد، شخصیت‌های دیگری نیز در انقلاب مشروطه نقش‌آفرین بودند. در حوزه علما دو شیخ بزرگوار بهبهانی و طباطبایی، و نیز ستارخان و باقرخان و مجاهدان مشروطه گیلان نقش مهمی در اعاده هویت جامعه ایرانی داشتند.

پناهی با تأکید بر اینکه باید تصویر درستی از این بزرگان به جامعه ارائه کنیم گفت: به‌علت کم‌کاری در این حوزه، قیام حق‌طلبانه چنین شخصیت‌هایی، درست و کامل شناسانده نشده، از این رو شناخت جامعه و به‌ویژه جوانان از این افراد مبهم است و صرفا محدود به فضای مجازی یا روزنامه‌هاست. باید توجه کرد که برجسته‌کردن نقش و الگوسازی این شخصیت‌ها در اعاده حیثیت جامعه ایرانی، استقلال و استبدادستیزی بسیار موثر بوده و در نتیجه به قدرتمندی کشور می‌انجامد.

دانشیار تاریخ دانشگاه گیلان با الگو خواندن کوچک خان تصریح کرد: در نگاه گذرا به مرامنامه و اساسنامه جنبش جنگل، کاملا مشهود است که این گروه و در رأس آنها میرزاکوچک خان اهدافی عالی برای جامعه به‌ویژه مردمان فرودست داشتند. روحیه مبارزه‌طلبی از یک سو و عدالت‌خواهی میرزاکوچک خان از سوی دیگر و امتناع از بدست آوردن ظاهری قدرت توسط وی می‌تواند الگویی برای جامعه امروزی ما باشد. کوچک جنگلی در طی هفت سال مبارزات خود هرگز حاضر به سازش برای کسب قدرت نشد.

وی در پاسخ به این سؤال که وظیفه ما در شناساندن این الگوها به جامعه به‌ویژه نسل جوان چیست، اظهار کرد: امروز جامعه با بحران هویتی روبه‌روست که ریشه در مسائل داخلی و جهانی دارد. با گسترش ابزارهای ارتباطی مثل اینترنت، فرهنگ‌های جهانی به یکدیگر نزدیکتر شده و در نتیجه، فرهنگ‌های بومی و محلی تحت تاثیر قرار می‌گیرند. بنابراین معرفی صحیح این شخصیت‌ها که به‌عنوان سرمایه‌های فرهنگی و تاریخی ملت‌اند نیازمند پژوهش علمی در منش و روش کوچک خان و سایر رهبران ملی و آزادی‌خواه است تا جامعه بتواند به درک درستی از قیام حق‌طلبانه آنان برسد.

عضو صاحب‌نظر دبیرخانه دائمی دانشجویی بزرگداشت نهضت جنگل یادآور شد: آموزش درست و بدون سوگیری به نسل جوان، تهیه یادمان‌ها و آثار هنری که جنبه دیداری ارزشمندی داشته باشند و غیره می‌تواند به آشنایی نسل جوان با دستاوردهای شخصیت‌های ملی قهرمانی کشورمان کمک شایانی نماید.

مدیر مرکز اسناد و آرشیو جنبش جنگل در دانشگاه گیلان تشکیل دبیرخانه دائمی دانشجویی بزرگداشت نهضت جنگل را قدم مثبتی در ارتقا فرهنگی گیلان دانست و اظهار کرد: این دبیرخانه که در ذیل معاونت فرهنگی سازمان جهاد دانشگاهی استان گیلان فعالیت می‌کند، به‌دلیل اینکه با مشارکت دانشجویان و علاقه‌مندان به جریان‌های سیاسی اجتماعی تشکیل شده می‌تواند به‌عنوان بازوی فکری مهمی در تداوم فرهنگ و تعمیق آن در بین جوانان و خانواده‌ها باشد.

وی افزود: اکثر دانشجویان فعال در این دبیرخانه، در نتیجه ارتباط با فعالیت‌های این گروه و آشنایی صحیح با آرمان‌های نهضت جنگل، می‌توانند با زبانی ساده و گویا خانواده و اطرافیان خود را نیز با این حرکت فرهنگی آشنا کنند. دبیرخانه دانشجویی نهضت جنگل ضمن گسترش هویت بومی محلی و همچنین اهداف و آمال رهبران جنبش جنگل ابزاری مناسب و کارا در جهت اجرای برنامه‌های فرهنگی اجتماعی است.