وَعَدُوُّ لِمَنْ عاداهُمْ

ودشمنم باهركس كه با ایشان دشمنى كند

جلسه صد و چهل و پنجم

دفتر سی و هفتم: معاندان نور هدایت – قسمت هشتم – یکشنبه 1401/01/21 –  8 رمضان المبارک1443

 در این جلسه روایاتی در شرح خطبه ای از علی علیه السلام  مورد بحث قرار  گرفت که در ذیل آن به شرح و واکاوی پرداخته شد

متن روایت:

خطبه على پيرامون تحريكى كه معاويه و عمرو كرده بودند

نَصْرٌ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ عَنْ أَبِي يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ طَلْحَةَ عَنْ أَبِي سِنَانٍ اَلْأَسْلَمِيِّ قَالَ: لَمَّا أُخْبِرَ عَلِيٌّ بِخُطْبَةِ مُعَاوِيَةَ وَ عَمْرٍو وَ تَحْرِيضِهِمَا اَلنَّاسَ عَلَيْهِ أَمَرَ اَلنَّاسَ فَجُمِعُوا قَالَ: وَ كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى عَلِيٍّ مُتَوَكِّئاً عَلَى قَوْسِهِ وَ قَدْ جَمَعَ أَصْحَابَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ عِنْدَهُ فَهُمْ يَلُونَهُ وَ كَأَنَّهُ أَحَبَّ أَنْ يُعْلِمَ اَلنَّاسَ أَنَّ أَصْحَابَ رَسُولِ اَللَّهِ مُتَوَافِرُونَ عَلَيْهِ فَحَمِدَ اَللَّهَ ثُمَّ قَالَ: «أَيُّهَا اَلنَّاسُ اِسْمَعُوا مَقَالَتِي وَ عُوا كَلاَمِي فَإِنَّ اَلْخُيَلاَءَ مِنَ اَلتَّجَبُّرِ وَ إِنَّ اَلنَّخْوَةَ مِنَ اَلتَّكَبُّرِ وَ إِنَّ اَلشَّيْطَانَ عَدُوٌّ حَاضِرٌ يَعِدُكُمُ اَلْبَاطِلُ أَلاَ إِنَّ اَلْمُسْلِمَ أَخُو اَلْمُسْلِمِ فَلاَ تَنَابَذُوا وَ لاَ تَخَاذَلُوا فَإِنَّ شَرَائِعَ اَلدِّينِ وَاحِدَةٌ وَ سُبُلَهُ قَاصِدَةٌ مَنْ أَخَذَ بِهَا لَحِقَ وَ مَنْ تَرَكَهَا مَرَقَ وَ مَنْ فَارَقَهَا مُحِقَ لَيْسَ اَلْمُسْلِمُ بِالْخَائِنِ إِذَا اُؤْتُمِنَ وَ لاَ بِالْمُخْلِفِ إِذَا وَعَدَ وَ لاَ بِالْكَذَّابِ إِذَا نَطَقَ نَحْنُ أَهْلُ بَيْتِ اَلرَّحْمَةِ وَ قَوْلُنَا اَلصِّدْقُ وَ مِنْ فِعَالِنَا اَلْقَصْدُ وَ مِنَّا خَاتَمُ اَلنَّبِيِّينَ وَ فِينَا قَادَةُ اَلْإِسْلاَمِ وَ مِنَّا قُرَّاءُ اَلْكِتَابِ نَدْعُوكُمْ إِلَى اَللَّهِ وَ إِلَى رَسُولِهِ وَ إِلَى جِهَادِ عَدُوِّهِ وَ اَلشِّدَّةِ فِي أَمْرِهِ وَ اِبْتِغَاءِ رِضْوَانِهِ وَ إِقَامِ اَلصَّلاَةِ وَ إِيتَاءِ اَلزَّكَاةِ وَ حِجِّ اَلْبَيْتِ وَ صِيَامِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ تَوْفِيرِ اَلْفَيْءِ لِأَهْلِهِ أَلاَ وَ إِنَّ مِنْ أَعْجَبِ اَلْعَجَائِبِ أَنَّ مُعَاوِيَةَ بْنَ أَبِي سُفْيَانَ وَ عَمْرَو بْنَ اَلْعَاصِ اَلسَّهْمِيَّ أَصْبَحَا يُحَرِّضَانِ اَلنَّاسَ عَلَى طَلَبِ اَلدِّينِ بِزَعْمِهِمَا وَ قَدْ عَلِمْتُمْ أَنِّي لَمْ أُخَالِفْ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ قَطُّ وَ لَمْ أَعْصِهِ فِي أَمْرٍ قَطُّ أَقِيهِ بِنَفْسِي فِي اَلْمَوَاطِنِ اَلَّتِي يَنْكُصُ فِيهَا اَلْأَبْطَالُ وَ تُرْعَدُ فِيهَا اَلْفَرَائِصُ نَجْدَةٌ أَكْرَمَنِي اَللَّهُ بِهَا فَلَهُ اَلْحَمْدُ وَ لَقَدْ قُبِضَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ إِنَّ رَأْسَهُ لَفِي حَجْرِي وَ لَقَدْ وُلِّيتُ غُسْلَهُ بِيَدِي وَحْدِي تُقَلِّبُهُ اَلْمَلاَئِكَةُ اَلْمُقَرَّبُونَ مَعِي وَ اَيْمُ اَللَّهِ مَا اِخْتَلَفَتْ أُمَّةٌ قَطُّ بَعْدَ نَبِيِّهَا إِلاَّ ظَهَرَ أَهْلُ بَاطِلِهَا عَلَى أَهْلِ حَقِّهَا إِلاَّ مَا شَاءَ اَللَّهُ» . قَالَ فَقَالَ أَبُو سِنَانٍ اَلْأَسْلَمِيُّ فَسَمِعْتُ عَمَّارَ بْنَ يَاسِرٍ يَقُولُ: أَمَّا أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ فَقَدْ أَعْلَمَكُمْ أَنَّ اَلْأُمَّةَ لَنْ تَسْتَقِيمَ عَلَيْهِ أَوَّلاً وَ أَنَّهَا لَنْ تَسْتَقِيمَ عَلَيْهِ آخِراً ثُمَّ تَفَرَّقَ اَلنَّاسُ وَ قَدْ نَفَذَتْ بَصَائِرُهُمْ فِي قِتَالِ عَدُوِّهِمْ فَتَأَهَّبُوا وَ اِسْتَعِدُّوا .

پس خدا را ستايش كرد و گفت:

اى مردم، سخنم را بشنويد و گفته‏ام را به دل سپاريد، كه گردنكشى از زورگويى است، و خودپسندى و غرور از تكبّر است، و به راستى شيطان دشمنى‏ است هماره حاضر و آماده كه باطل را به شما وعده مى‏دهد. هان، به راستى كه مسلمان برادر مسلمان است، پس به يك ديگر به دادن نام زشت توهين روا مداريد و احساس‏ خوارى نكنيد، شاهراههاى دين يكى است و جادّه‏هايش همه به مقصد مى‏رساند.

هر كه آنها را در پيش گيرد به (جمع نيكان و صالحان) پيوندد و هر كه آن را وانهد از دين برگردد و هر كه از آنها جدا شود نابود گردد. مسلمان، چون امانتيش سپارند (در آن) خيانت نورزد و چون وعده‏اى دهد خلاف نكند و چون سخنى گويد دروغزن نباشد. ما خاندان رحمتيم و سخن ما، راست و كردارمان به اعتدال و با هدفى درست‏] باشد، خاتم پيامبران از ماست و رهبران اسلام در ميان ما و قاريان درست خوان قرآن از مايند. شما را به خدا و پيامبرش فرا مى‏خوانيم، و به جهاد با دشمن او و سخت‏كوشى در كار او و كسب خرسندى او و برپا داشتن نماز و پرداختن زكوة و حجّ خانه وى و روزه ماه رمضان و پرداخت حقوق و غنايم به شايستگان آن‏ دعوت مى‏كنيم.

هلا، از شگفت‏ترين شگفتيها اين كه معاويه پسر ابى سفيان، و عمرو پسر عاص سهمى اينك به ادّعاى خود به تشويق مردم به دينخواهى پرداخته‏اند. شما به يقين دانسته‏ايد كه من هرگز با پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و سلّم مخالفت نورزيده‏ام و هرگز از فرمان او سر نتافته‏ام، بدان جايها كه از هيبتش قهرمانان دلاور در مى‏ماندند و از مخافتش لرزه به اندامها مى‏افتاد، با جان خود از او نگهبانى كردم، ياورى و كمكى‏] كه خداوند مرا به اداى آن گرامى فرمود، پس سپاس ويژه مر او راست.

چون جان پاك پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله به پرواز درآمد، سر مباركش در دامان من بود و من به تنهايى به دست خود پيكر مطهّرش را غسل دادم. و فرشتگان مقرّب، همراه من پيكرش را از اين پهلو به آن پهلو مى‏گرداندند. به خدا سوگند هرگز هيچ امّتى پس از پيامبر خود دچار اختلاف و پريشانى نشده‏اند جز آنكه در ميانه آنها اهل باطل بر [طرفداران‏] حق چيره آمده‏اند، مگر آن كه خدا (چيزى ديگر) خواهد.