به گزارش ایسنا، مراسم پایانی نخستین جشنواره شعر دانشجویی امروز صبح (سه‌شنبه، دهم تیرماه) همزمان با روز نکوداشت «صائب تبریزی» به صورت آنلاین برگزار شد.

سعید بیابانکی که اجرای این مراسم را برعهده داشت، از جشنواره شعر دانشجویی به عنوان یک رویداد فرخنده در عرصه شعر جوان و دانشجویی یاد کرد و گفت: این جشنواره در طول سال گذشته ساری و جاری بود که در انتهای سال به بیماری طاقت‌فرسای کرونا برخورد و امکان برگزاری رویدادها به صورت حضوری میسر نبود، به همین دلیل آیین‌ پایانی مراسم به صورت مجازی برگزار می‌شود.

این شاعر در ادامه افزود: امروز به سال‌های دور پرت شدم؛ سال‌هایی که کنگره شعر دانشجویی برگزار می‌شد و ما روزشماری می‌کردیم که در این مراسم‌ شرکت کنیم. چه روزگار خوشی داشتیم؛ از این کنگره چهره‌های جدیدی بیرون آمدند و به جامعه شعر معرفی شدند و استعدادهای فراوانی از این جشنواره‌ها کشف شدند.

آسیب‌شناسی جشنواره شعر دانشجویی

سپس عیسی علیزاده، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی گفت: رویکرد ما در فعالیت‌های جهاد دانشگاهی، مساله‌محور است. ضرورتی که باعث شد برای برپایی جشنواره ملی شعر دانشجویی اقدام کنیم، هلاء موجود در دانشگاه‌های ما در این زمینه است که یا کلا کم‌تحرک شده‌اند، یا دست‌کم به این‌گونه حوزه‌های بااهمیت، کمتر توجه دارند.

او با بیان این که ما با وجود شرایط پیش آمده که بر روند برگزاری جشنواره تاثیر گذاشت، در دور نخست به بخشی از اهداف‌مان رسیده‌ایم گفت: پس از پایان این برنامه جلسه آسیب‌شناسی را خواهیم گذاشت و نقاط صعف و قوت‌مان را شناسایی خواهیم کرد.

علیزاده همچنین تاکید کرد: بنای ما بر تداوم جشنواره ملی شعر دانشجویی در سال‌های آتی است.

پیام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی

در ادامه بیابانکی پیام سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را  که برای جشنواره شعر دانشجویی صادر کرده بود، خواند.

در پیام وزیر ارشاد آمده است: «دانشجویان ارجمند، خواهران و برادران، دختران و پسران فرهنگ‌دوست و شاعرم
بی‌شک، یکی از شیرین‌ترین و به‌یادماندنی‌ترین دوره‌های زندگی هر فردی، دوران دانشجویی و تحصیلات دانشگاهی است. از سویی دیگر، شعر همزاد ایرانیان است و هنر ملی ما، یعنی «شعر»، همواره بستری نیکو برای ابراز اندیشه‌ها و عواطف پاک انسانی و الهی مردم این سرزمین بوده است.
دانشجویان ما موصوف به صفات ارزشمندی چون آزاداندیشی، آرمان‌خواهی، عدالت‌طلبی و دین‌مداری هستند و در همه‌ دوران، میراث عظیم تمدن ایرانی – اسلامی ما با شعر شناخته می‌شود.
امید دارم که دانشجویان عزیز ما با درک و غنیمت دانستن این دو گوهر ناب، یعنی شعر و شاعری و دوران حضور در دانشگاه، در همراهی همیشگی خود با جامعه، لحظه‌های درخشانی را در تلفیق اندیشه و عاطفه برآورند و آینده را هر چه بیش، درخشان‌تر سازند.»

شعر دانشجویی؛ مصب ورد به دریای شعر

در بخش بعدی این نشست که به صورت مجازی برگزار شد، عبدالجبار کاکایی با اشاره به سخنان سعید بیابانکی اظهار کرد: اگر شما پرت شدید به آن سال‌ها، من پرتاب شدم. در یکی از کنگره‌های شعر دانشجویی، موفق به خواندن شعری شدم. همان‌طور که در سالن قدم می‌زدم دکتر شهیدی به من اشاره کرد که به سمت او بروم. سپس ایشان به من گفت «پسرم تو شاعر هستی.» این جمله در من اثر فراوانی گذاشت و سرمایه ادبی خود را مرهون جملات این‌چنینی می‌دانم.

این شاعر سپس بیان کرد: دانشجویان باید قدر این لحظات را بدانند و این تشویق‌ها را غنیمت بشمرند، زیرا مسیر بعدی آن‌ها را تعیین می‌کند.

کاکایی درباره تعریف شعر دانشجویی هم گفت: دو تعریف از شعر دانشجویی وجود دارد؛ یکی این‌که دانشجویان زبان شعر را متناسب با محیط انتخاب می‌کنند. همگرایی‌ای که در دانشگاه شکل می‌گیرد به ویژه همگرایی نسبت به جنس مخالف باعث می‌شود که انگیزه سرودن در دانشجویان بیشتر شود. در واقع محیطی که در آن قرار می‌گیرند این مسئله را ایجاد می‌کند و دانشجو متناسب با محیط شعر می‌سراید و به نوعی شعر عاشقانه دانشجویی را شاهد هستیم.

او خاطرنشان کرد: من معتقدم شعر دانشجویی مصب ورود به دریای شعر است. تکلیف ما با حضور در تشکل‌های شعر دانشجویی مشخص شد.

کار دانشگاه کشف و نابودی استعدادها است

سپس اسماعیل امینی در پاسخ به این سوال که گویا بار خلاقیت ادبی از دوش دانشکده ادبیات برداشته شده است، گفت: دانشکده ادبیات برای پرورش شاعر ساخته نشده بلکه برای تربیت کردن متخصصین ادبیات شکل گرفته است. در هیچ کجای دنیا دانشکده‌ای نداریم که کارش پروراندن شاعر باشد. من خودم زمانی که وارد دانشگاه شدم در یکی از این محفل‌ها شعری را خواندم. یکی از دانشجویان آمد به من گفت ترم چند هستی که چنین شعر خوبی خواندی؟ من ترم هفت هستم و هنوز نمی‌توانم شعر خوبی بگویم. این را گفتم که بگویم اگر در فردی استعدادی باشد بیرون از دانشکده شکل می‌گیرد و در درون دانشگاه چیزی به او اضافه نمی‌شود. در مورد سواد نیز این‌طور  است. کار دانشگاه کشف استعداد و نابودی آن است.

این شاعر و استاد دانشگاه افزود: دانشگاه‌ها چارچوبی می‌گذارند و به دانشجویان می‌گویند که باید این‌طور یک مقاله را بنویسید و در نشریه‌ای که من می‌گویم چاپ کنید، در غیر این صورت چیزی که چاپ کردید مقاله نیست. یا اگر پژوهشی می‌خواهید انجام دهید کتاب‌هایی را که من می‌گویم باید بخوانید. این چارچوب‌ها استعدادها را از بین می‌برد.

امینی خاطرنشان کرد: دانشجو دلش می‌خواهد حرف بزند، ما پیرها هم دوست داریم حرف بزنیم. راه پرورش شعر دانشجویی این است که ما بزرگترها باور کنیم حرف‌های دانشجویان قابل شنیدن است. ممکن است که حرف‌های‌شان پخته نباشد، اما این حرف‌ها تازه است و شعر به حرف تازه نیاز دارد. شعر فقط زبان و بلاغت نیست. ما باید عادت کنیم که حرف‌های تازه را بشنویم.

او سپس با انتقاد از مراکز دانشگاهی گفت: از همان ابتدا که دانشگاه‌ها راه‌ندازی شد، دانشگاه زیر سیطره سیاستمداران بود. آن‌ها باور نکردند که اهل علم و فرهنگ می‌توانند دانشگاه‌ را مدیریت کنند. یکی از کارهای دانشگاه‌ها خارج شدن از چارچوب‌ها است، ولی این اتفاق نمی‌افتد. ما حدود ۹۰ سال است که دانشگاه داریم، اما همیشه دور خودمان چرخیده‌ایم. یکی از کارهای هنری که در دانشگاه شکل می‌گیرد این است که چارچوب‌ها را بشکند و وارد فضای دیگری بشود.

نادیده گرفتن خلاقیت دانشجویان

عبدالجبار کاکایی هم در بخش دیگری از نشست با اشاره به سخنان امینی گفت: محیط دانشگاه در همه کشورهای توسعه‌نیافته همین است و به نظرم گرایش به خلاقیت به عنوان یک طرح باید در دانشگاه‌ها مطرح شود و کنار آموزش مهم کلاسیک‌ها به آفرینش و خلاقیت ادبی هم بپردازد. دانشگاه محیطی است که تلاش می‌کند دانشجویان را در ریل بیندازد و در مسیر مشخصی حرکت دهد و به جهت وفاداری به ارزش‌ها باعث می‌شود که خلاقیت دانشجویان دیده نشود.

او با اشاره به آثار رسیده به جشنواره شعر دانشجویی اظهار کرد: ادبیات همیشه معناگرا بوده است و آثار رسیده به جشنواره نیز این‌طور بود. انگار که ادبیات ابزاری برای بیان موضوعات مختلف می‌شود. دانشجویان احساس می‌کنند باید از این طریق حرف بزنند. ارزش‌گذاری ما برای شعرها باید بر اساس توانایی ذوقی باشد و اجازه دهیم که خلاقیت در دانشجویان زنده باشد. تا زمانی که شاهد خلاقیت باشیم استعدادها نیز شکوفا می‌شود.

 شاعر باید حرف دیگران را بشنود

در ادامه این مراسم اسماعیل امینی خاطره‌ای از محفل شعرخوانی دانشگاه بیان کرد و گفت: من در دانشگاهی رفته بودم. به من گفتند ما یک جلسه شعرخوانی داریم که استقبال زیادی آز آن می‌شود. وارد مراسم که شدم ۳۰۰ نفر حضور داشتند. کسانی که می‌آمدند شعر می‌خواندند و می‌رفتند و من دیدم این شعرها نه نقد می‌شود و نه درباره‌شان حرفی زده می‌شود. به دوستم گفتم این چه جلسه شعرخوانی‌ای است که هیچ گفت‌وگویی نمی‌شود؟ او گفت دانشجویان دوست دارند فقط شعر بخوانند و اگر کسی درباره شعرشان حرف بزند به آن‌ها برمی‌خورد.  به آن‌ها گفتم از این جلسات شعر و شاعر درنمی‌آید.  آن‌جا فقط شعر می‌خواندند و می‌رفتند و حتی شعر شاعران دیگر را گوش نمی‌دادند. شاعر باید شعر دیگران را بشنود. مانند جلساتی است که مقامات مختلف می‌آیند و حرف‌هایی می‌زنند و می‌روند. در یکی از جلسات یکی از این مقامات یک ساعت حرف زد و می‌خواست برود.  گفتم بنشین و حرف‌های دیگران را بشنو. ما هم کار داشتیم، اما حرف‌های شما را شنیدیم. شما بالاتر از آقا که نیستید؛ در دیداری که با شاعران دارند ابتدا شعرها را می‌شوند و بعد از پایان شعرها، اظهارنظر می‌کنند و با اصرار ما متناسب با موضوع جلسه حرف‌هایی می‌زنند. اگر کسی می‌خواهند شاعر شود باید شعرهای دیگران را بشنود.

شعرخوانی عبدالجبار کاکایی و دو نفر از برگزیدگان جشنواره، حسین تقوی و آرش شفاعی از بخش‌های دیگر این مراسم بود.

خارج کردن جشنواره شعر دانشجویی از رکود

در بخش دیگر این نشست آنلاین، علیرضا بهرامی - دبیر جشنواره ملی شعر دانشجویی - با بیان این که ایده جشنواره شعر دانشجویی ایده باسابقه‌ای بوده و ما آن را از رکورد خارج کرده و رونق تازه‌ای به آن داده‌ایم گفت: با توجه به تنوع اتفاقاتی که در این جشنواره اتفاق افتاد من به شوخی می‌گفتم برگزاری این جشنواره در واقع بازی تاج و تخت بود.

این شاعر سپس اظهار کرد: خدا را شکر می‌کنم که با وجود همه اتفاقات گوناگونی که رخ داد ما به این نقطه رسیده‌ایم. تعدادی از رویدادهای پانزده‌گانه ما در دانشگاه‌های شهرهای مختلف برگزار شد و متاثر شدیم به خاطر شیوع ویروس کرونا و بیماری ناشی از آن، محفل شاعران در مشهد، اصفهان و گیلان به سرانجام نرسید.

به گفته دبیر جشنواره شعر دانشجویی، حدود ۹۰۰ دانشجوی علاقه‌مند به شعر در پایگاه ایونتا که برای معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی است ثبت نام کردند، حدود ۶۰۰ نفر مراحل شرکت در جشنواره را به صورت کامل طی کردند و  پس از بررسی‌ها هفت نفر به عنوان برگزیده انتخاب شدند.

بهرامی خاطرنشان کرد: آرمان‌خواهی از ویژگی‌های دوره دانشجویی است و ما امیدواریم با توجه به شرایط تحمیلی کرونا در این دوره، دور دوم این رویداد را پررونق‌تر برگزار کنیم و امیدواریم که شاهد حضور پرفروغ دانشجویان دوره کارشناسی در دوره‌های بعدی باشیم.

او در پایان از دست‌اندرکاران برگزاری این جشنواره تقدیر کرد.

معرفی برگزیدگان جشنواره شعر دانشجویی

در پایان برگزیدگان و شایستگان تقدیر جشنواره شعر دانشجویی در بخش‌های مختلف به این شرح معرفی شدند:

شعر کلاسیک
تندیس رودکی: سیدمهدی موسوی‌نیا (دکتری – دانشگاه سلمان فارسی کازرون – رشته زبان و ادبیات فارسی)
شایسته تقدیر: مارال دلدار (کارشناسی ارشد – دانشگاه علوم پزشکی شیراز – رشته ایمنی‌شناسی پزشکی)

شعر سپید و آزاد
تندیس رودکی: آرش شفاعی بجستان (دکتری – دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی – رشته علوم ارتباطات)
شایسته تقدیر: محمد عسکری (کارشناسی ارشد – دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب – رشته مهندسی کامپیوتر؛ هوش مصنوعی و ربوتیکز)

 ترانه
تندیس رودکی: صادق ابراهیم‌زاده لختکی (کارشناسی ارشد – دانشگاه دامغان – رشته علوم و فناوری نانو؛ نانوفیزیک)
تقدیر:  ندارد

شعر ترجمه
تندیس: ندارد
تقدیر: مریم نفیسی راد (کارشناسی ارشد - دانشگاه علم و صنعت ایران – رشته شیمی؛ شیمی‌فیزیک)

طنز
برگزیده ندارد
تقدیر: حسین تقوی (کارشناسی ارشد – دانشگاه شهید بهشتی – علوم سیاسی)

شعر نیمایی
برگزیده ندارد

پیش‌تر نیز به این افراد تندیس ویژه رودکی در جریان محفل‌های شعری جشنواره در دانشگاه‌های مختلف اهدا شده بود: محمدرضا شفیعی کدکنی، محمدعلی بهمنی (غزل)، ساعد باقری (شعر آیینی)، عبدالجبار کاکایی (ترانه) و ناصر فیض (شعر طنز).