ویدیو/ خورجین‌بافی؛ میراثی رو به فراموشی

دوشنبه, 11 دی,1402

ویدیو/ خورجین‌بافی؛ میراثی رو به فراموشی

ایسنا/اصفهان از اصفهان تا حسن‌آباد جرقویه در شرق اصفهان، باید مسیری ۱۱۰ کیلومتری را طی کنیم تا به منطقه‌ای سبز اما در دل کویر برسیم. جایی که یافته‌های آن از وجود تمدنی دیرینه حکایت دارد و فعالیت اقتصادی مردمانش از دیرباز در زمینه صنایع دستی به‌ویژه خورجین‌بافی بوده است.

حسن‌آباد شهری است با دو بافت سنتی و مدرن که البته اغلب مردم بافت زندگی و روستایی خود را حفظ کرده‌اند و اکثرا آن‌ها هنرمندانی هستند بافنده؛ به‌طوری‌که در منازل آن‌ها کارگاه‌هایی برای بافتن قالی، زیلو، گلیم، حوله، سفره، گاله و خورجین برپاست و می‌توان گفت که مردمان حسن آباد قرن‌هاست که خورجین‌بافند و در این زمینه می‌سازند و می‌پردازند.

علی‌مراد صادقی، هنرمندی است که از سال ۱۳۶۸ به خورجین‌بافی در حسن آباد مشغول است. هنری که به گفتۀ او در حسن آباد معروف است و اکثراً در همه خانه‌ها کارگاه‌های خورجین‌بافی به راه است و به آن می‌پردازند. او نیز همراه با همسر و برادرش سال‌هاست که خورجین‌بافی را ادامه می‌دهد.

این هنرمند با بیان اینکه در خورجین بافی، نخ تار و پود اهمیت بسیاری دارد، درباره این هنر به ایسنا گفت: خورجین از کناره‌های پارچه و ضایعات نمد و تور و کاغذ بافته می‌شود. در قدیم خورجین‌ها را از نخ‌های پنبه‌ای می‌بافتند که در حسن آباد پرورش و سپس ریسیده می‌شد؛ البته جوامع عشایری برای بافت خورجین از موی بز و پشم‌های رنگی نیز استفاده می‌کردند؛ اما دیگر خورجین‌ها را به آن صورت بافته نمی‌بافند و علاوه بر ضایعات و دورریختنی‌های پارچه، از نخ «فیلامنت»، نخ «پ پ» یا «پلی پروپیلن»، «سیف» و پنبه نیز برای نخ تار در خورجین‌بافی استفاده می‌شود.

صادقی ادامه داد: خورجین، دست‌بافته‌ای بدون گره است که به‌صورت ذهنی بافته می‌شود و به‌طورمعمول دارای عرضی بین ۳۰ تا ۹۰ سانتی‌متر است که حالت قواره‌ای بافته می‌شود. ما در کارگاهمان چهارنوع خورجین موتوری، هوندایی، چرخی و الاغی می‌بافیم. نوع موتوری با ۵۰ تار تهیه می شود، هوندایی با ۴۳ نخ و نوع چرخی که کوچک‌تر است با ۳۵ نخ تاربافته می‌شود؛ ضمن اینکه خورجین‌ها گاهی دارای یک لت هستند و به این نوع خورجین چنته نیز گفته می‌شود و گاهی دارای دو لت هستند که نسبت به نوع اول ابعاد کوچک‌تری دارند.

او اشاره کرد که خورجین معمولاً دارای نقوش هندسی و زاویه‌دار است و در قدیم برای جابه‌جایی بارها روی چهارپایان استفاده می‌شد و درواقع نوعی بالاپوش برای حیوانات بود که به آن «پالان» هم می‌گفتند؛ اما بعدها برای موتور و دوچرخه نیز مورداستفاده قرار گرفت؛ ضمن اینکه جزیی از جهیزیۀ عروس نیز به‌شمار می‌رفت

صادقی سپس درباره مراحل بافتن یک خورجین توضیح داد: بعد از اینکه ضایعات یا سرقیچی‌های پارچه‌ها را دسته‌بندی و تارِ آن را قیچی کردیم، به هم گره می‌زنیم و تارها را با دستگاهی که خاص همین کار است  شانه می‌زنیم و از اینجا به بعد هم خورجین‌بافی را شروع می‌کنیم.

این هنرمند خورجین‌باف افزود: بافتن خورجین‌ها به دو صورت است؛ یا روی دار افقی یا عمودی بافته می‌شود؛ درست مثل قالی‌بافی که این دار دو حالت ثابت و گردان دارد و یا برای بافتن آن از دستگاه ریسندگی استفاده می‌شود. به این نکته هم باید اشاره کنم که هم دار و هم دستگاه ریسندگی از چوب ساخته شده‌اند.

او سپس به سایر ابزار در خورجین‌بافی اشاره و بیان کرد: «پنجه» یا «دفتین» نیز ابزار دیگری در خورجین‌بافی است که برای کوبیدن پودها استفاده می‌کنیم و حالت شانه‌مانند دارد؛ ضمن اینکه چوبی به نام «پهنا» که در دوطرفش سوزن وجود دارد نیز برای خورجین‌بافی موردنیاز است که در هنگام بافته شدن خورجین و برای جلوگیری از لوله شدن لبه‌های خورجین استفاده می‌شود و درواقع پهنای خورجین را حفظ می‌کند.

صادقی یادآوری کرد: پس از پایین آوردن خورجین از دار یا دستگاه، دو طرف خورجین را برای ایجاد کیسه‌های دوطرف در اندازه موردنظر تا زده و می‌دوزیم تا شکل خورجین به خود بگیرد و در نهایت از نخ‌های رنگی نیز برای دوختین لبه‌های خورجین استفاده می‌کنیم که به این مرحله، «شیرازه‌دوزی» گفته می‌شود.

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی می باشد و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
Copyright ©2024 - All rights reserved.
آدرس آی پی: 3.149.234.141 سیستم عامل: Unknown مرورگر: Mozilla تاریخ مشاهده: دوشنبه, 10 اردیبهشت,1403