حجت‌الاسلام سید حسن سبزواری، استاد حوزه و دانشگاه و معاون فرهنگی بنیاد بین المللی امامت در نشست «نگاهی نو به هجرت حضرت معصومه(س)»، اظهار کرد: هجرت یکی از مقوله‌های مهم و تأکید شده در قرآن کریم است که در ۱۴ آیه به آن پرداخته شده است؛ در این آیات، خداوند گاهی افراد را مورد ملامت قرار داده که چرا در  زمین گسترده خداوند، هجرت نمی‌کنید؟ و دیگر آن که فوز و رستگاری را برای گروهی از اهل ایمان که شاخصه آنها هجرت و مجاهده در راه خداست بیان می‌کند. این نکات به وضوح نشان‌دهنده اهمیت هجرت در زندگی انسان‌ها و ضرورت آن در شرایط مختلف است.

این متخصص کلام و امامت ادامه داد: هجرت در واقع تنها به معنای حرکت جغرافیایی نیست، بلکه یک فرهنگ و یک روش زندگی است که می‌تواند به جریان‌سازی و تحول در جامعه منجر شود، هجرت به معنای ترک مکان یا محیطی و حالتی است که مانع رشد و پیشرفت فرد می‌شود و حرکت به سمت فضایی است که امکان تعالی و شکوفایی را فراهم می‌آورد.

سبزواری عنوان کرد: در قرآن و روایات، هجرت به اشکال مختلفی تقسیم می‌شود؛ یکی از آن‌ها، هجرت برای فراگیری علم و دانش است، خداوند متعال در آیات مختلف انسان‌ها را به یادگیری علم دین تشویق کرده و این نوع هجرت را به عنوان یک ضرورت برای گسترش دین و آگاهی در جوامع مختلف معرفی می‌کند؛ هدف از این هجرت، نشر دین در تمام نقاط و ارتقاء سطح دانش و آگاهی دینی و معرفتی انسان‌هاست.

وی افزود: هجرت دیگری که در قرآن به آن اشاره شده، هجرت برای حفظ دین است، در شرایطی که فرد نتواند دین خود را در یک محیط جغرافیایی خاص حفظ کند، هجرت به یک ضرورت تبدیل می‌شود؛ این هجرت به انسان این امکان را می‌دهد که در محیطی سالم‌تر و مناسب‌تر، به اعتقادات خود پایبند بماند.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: هجرت از ظلم و ستم ظالمان نیز یکی دیگر از انواع هجرت است که در قرآن بدان اشاره شده است. هنگامی که فرد در منطقه‌ای زندگی می‌کند که به دلیل ظلم و ستم نمی‌تواند زندگی عادی و آرامی داشته باشد، هجرت به عنوان یک گزینه ضروری مطرح می‌شود؛ این نوع هجرت به انسان کمک می‌کند تا از محیط‌های خفقان‌آور و ناپسند به جاهایی برود که در آن‌ها آزادی و عدالت حاکم باشد.

وی ادامه داد: یکی از زیباترین انواع هجرت، هجرت از گناه است، این نوع هجرت به معنای حرکت از ظلمت به سوی نور و از درگاه شیطان به سوی خداوند متعال است؛ هجرت از گناه به انسان کمک می‌کند تا در مسیر صحیح قرار گیرد و به سوی حقیقت و ایمان حرکت کند.

سبزواری تصریح کرد: در قرآن کریم، خداوند به هجرت‌های بزرگ تاریخ اشاره کرده است. یکی از آن‌ها، حضرت ابراهیم (ع) است که پس از شکستن بت‌ها از بابِل به شام مهاجرت کرد و با گفتن «من به سوی پروردگارم هجرت می‌کنم» نشان داد که هجرت می‌تواند به عنوان یک عمل عبادی و الهی مورد توجه قرار گیرد؛ خداوند به خاطر این حرکت حضرت ابراهیم به او پاداش داد و او را در تاریخ به عنوان الگوی مهاجران معرفی کرد.

این استاد حوزه و دانشگاه اعلام کرد: هجرت پیامبر اکرم(ص) نیز نمونه‌ای از هجرتی است که اسلام را حفظ کرد و به برکت آن، حکومت اسلامی برقرار شد؛ این هجرت نه تنها به عنوان یک حرکت جغرافیایی، بلکه به عنوان یک حرکت فرهنگی و اجتماعی نیز مطرح است که تأثیرات عمیقی بر تاریخ اسلام گذاشته و موجب استمرار شریعت نبوی تا قیامت شده است.

وی ادامه داد: حضرت معصومه(س) نیز در سال ۲۰۱ هجری به دستور امام علی ابن موسی الرضا(ع) هجرت کرد؛ هجرت ایشان در زمانی انجام شد که هنوز دستور هارون الرشید مبنی بر کشتن فرزندان امام کاظم(ع) در جریان بود.

استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: هجرت حضرت معصومه(س) نه تنها به خاطر دیدار با برادرش بود، بلکه مهم‌تر از آن هجرت به سوی امام زمان خویش و حرکت به سوی نور خدا است. این حرکت به سوی نور نشان‌دهنده ضرورت حرکت به سمت مظهر حقیقت و ایمان است؛ هجرت ایشان به معنای عملی کردن دستورات الهی و پیامبر(ص) است که همچون حدیث ثقلین، همواره بر پیروی و همراهی با امام تأکید شده است.

وی ادامه داد: در خطبه ۱۸۹ از امیر مؤمنان(ع) مبنی بر معیار هجرت آمده است: مسئله هجرت همواره وجود داشته و پیوسته است. این موضوع وظیفه‌ای است که بر عهده یکایک ماست و نام مهاجر بر کسی گذاشته نمی‌شود مگر آنکه حجت خدا بر روی زمین را بشناسد، پس هر که او را شناخت و به او اقرار آورد مهاجر است.

سبزواری در پایان بیان کرد: هجرت از مقوله‌هایی است که خداوند در قرآن مدح کرده و افرادی که هجرت به سوی خداوند را انجام نمی‌دهند، مورد قهر و قطع رحمت قرار می‌گیرند؛ هجرت نه تنها یک اقدام فیزیکی، بلکه یک حرکت معنوی است که می‌تواند به انسان‌ها کمک کند تا در مسیر صحیح و معنوی قرار گیرند و شاخصه این هجرت معرفت حجت خدا است و این مطلب از نکات مهم زندگی حضرت معصومه سلام الله علیها است که شایسته الگوپذیری است.