جلسه نخست دوره مقدماتی شناخت واقعیات فرانسه و نظام سلطه با حضور دکتر محمد حسین نیکزاد در ۲۴ دی ماه ۱۴۰۳ در سازمان جهاد دانشگاهی استان گیلان برگزار شد. 

دکتر نیکزاد عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان در این جلسه به ساختار سیاسی فرانسه و ریشه‌های آن پرداخت و گفت: تاریخ فرانسه تا قبل از انقلاب کبیر به چهار بخش تقسیم می‌شود تسلط رومی‌ها بر سلتی‌های ساکن سرزمین گل (گال) فرانسه، تسلط فرانک‌ها ۴۸۶ تا ۹۸۷ میلادی و افزایش نفوذ پاپ، دودمان کاپتی‌ها ۹۸۷ تا ۱۳۲۸ میلادی و دودمان والوآ ۱۳۲۸ تا ۱۵۸۹ میلادی و جنگ‌های ۱۰۰ ساله از سال ۱۳۳۷ میلادی تا ۱۴۵۳ 

دکتر نیکزاد در خصوص انقلاب کبیر فرانسه اضافه کرد: در قرن هجدهم دوران روشنگری فرانسه شروع می‌شود و بروکراسی رونق می‌گیرد. متفکرانی مانند دیدرو ولتر و روسو نظریاتی درباره قطعیت، حقوق برابر و لیبرالیسم ارائه می‌کنند. روشنفکران فرانسوی شروع به انتقاد به رژیم سلطنتی و نفوذ کشیش‌ها در اداره کشور می‌کنند. این انقلاب، یکی از چند انقلاب  مادر در طول تاریخ جهان است که پس از فراز و نشیب‌های بسیار، منجر به تغییر نظام سلطنتی به جمهوری فرانسه شد. با اعدام لویی شانزدهم آخرین پادشاه فرانسه می‌میرد و اولین جمهوری تشکیل می‌شود. در اوت سال ۱۷۸۹ طبق قراردادی همه سیستم‌های فئودالی و اشراف‌زادگی لغو می‌شود و بسیاری از اشراف‌زادگان به زندان می‌افتند. 

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان در خصوص ظام‌های گوناگون سیاسی فرانسه افزود: فرانسویان از سال ۱۷۸۹ تا سال ۱۹۵۸ میلادی ۵ جمهوری، دو مونارشی، دو امپراتوری و یک نظام دیکتاتوری به نام «دولت فرانسه » را آزمودند و ۱۵ قانون اساسی گوناگون را نیز تجربه کردند. به راستی می‌توان فرانسه را «موزه نظام‌های سیاسی » دانست.

دکتر نیکزاد در خصوص جمهوریت و نظام فعلی فرانسه ابراز کرد: 

نظام سیاسی فعلی فرانسه را با عنوان جمهوری پنجم می‌شناسند. جمهوری پنجم فرانسه یک نظام نیمه ریاستی حد وسط بین آمریکا و انگلستان بود و خواسته‌های چپ و راست، سلطنت طلب و جمهوری‌خواه را به هم نزدیک کرد. پایه‌های جمهوری پنجم بر سه عنصر قوه مجریه، مقننه و شورای قانون اساسی تاکید دارد.

قوه مجریه: طبق قانون اساسی سال ۱۹۵۸ انتخاب رئیس جمهور با هیئتی مرتب از اعضای پارلمان، اعضای شوراهای عمومی و مجامع سرزمین‌های ماورا بحار و نمایندگان شوراهای شهرداری بود که شامل ۸۰ هزار نفر می‌شد. در اصلاحیه سال ۱۹۶۲ بنابر ین گشت که رئیس جمهور با آرای مستقیم مردم در قالب یک انتخابات دو مرحله‌ای برای مدت ۷ سال انتخاب شود. پس از همه پرسی در مورد کاهش منصب رئیس جمهوری فرانسه، در سال ۲۰۰۰، مدت این دوره از ۷ به ۵ سال کاهش یافت.

رئیس جمهور فرانسه قدرت گسترده‌ای دارد. او نخست وزیر را انتخاب می‌کند، حق انحلال پارلمان را دارد و فرمانده کل قوا است. رئیس جمهور پس از به دست گرفتن این پست باید از حزب خود استعفا دهد. 

اولین رئیس جمهور در جمهوری پنجم ژنرال دوگل از فرماندهان اصلی فرانسه در جریان مقاومت در برابر نیروهای نازی آلمان در جنگ دوم جهانی بود. 

نخست وزیر: نفر دوم قوه مجریه نخست وزیر است در جمهوری پنجم نخست وزیر قدرت بسیار کمی دارد. چون از یک سو توسط رئیس جمهور برگزیده می‌شود و از طرف دیگر باید به پارلمان پاسخگو باشد. بر اساس قانون رئیس جمهور در انتخاب نخست وزیر آزاد است ولی به طور عرفی رئیس جمهور باید رهبر حزب اکثریت پارلمان را معرفی کند. نخست وزیر، وزرای خود را با مشورت رئیس جمهور انتخاب می‌کند. 

قوه مقننه: این قوه شامل مجمع ملی (مجلس سفلی) و سنا (مجلس علیا ) می‌شود. تعداد نمایندگان مجمع ملی فرانسه در سال ۲۰۱۷ میلادی برابر با ۵۷۷ نفر و تعداد سناتور خاص ۳۴۸ تن بوده است. نمایندگان مجلس ملی با رای عمومی و مستقیم مردم انتخاب می‌شوند و نحوه انتخاب آنان را قوانین عادی تعیین می‌نماید. 

انتخاب مجلس در دو مرحله انجام می‌گیرد. مرحله اول انتخاب بر مبنای اکثریت مطلق است. ۱- هر کاندیدا برای انتخاب شدن به دو حد نصاب احتیاج دارد: نصف به علاوه یک آرای ریخته شده در صندوق ۲- حضور لااقل یک چهارم افراد واجد شرایط برای رای دادن در پای صندوق و مشارکت در انتخابات. 

مجلس سنا قدرت مشابه با مجلس ملی دارد و می‌تواند در تدوین قوانین و نظارت بر اجرای آن نقش داشته باشد.

دکتر نیکزاد در خصوص شورای قانون اساسی که عالی‌ترین نهاد حافظ قانون اساسی فرانسه  است، افزود: شورای قانون اساسی ۲ وظیفه اصلی دارد: تطبیق قوانین جدید با قانون اساسی و بررسی صحت انتخابات ریاست جمهوری، مجمع ملی و همه پرسی‌ها. این شورا دارای ۹ عضو می‌باشد که رئیس جمهور، رئیس مجمع ملی و رئیس سنا هر کدام سه تن را برای نه سال برای عضویت در این شورا انتخاب می‌کنند و هر سه سال یک سوم از اعضا تغییر می‌کنند.

دکتر نیکزاد در خصوص دو قرن جنگ و گریز بین دولت و پارلمان بیان کرد: قوه مجریه سرانجام بر قوه مقننه پیروز شد و جنگ بین دولت و مجلس سرانجام به سود دولت پایان یافت. اکنون بیش از ۵۰ سال است که فرانسوی‌ها نظام (نیمه ) ریاستی را تجربه می‌کنند و به ظاهر چندان هم ناراضی نیستند. 

دکتر نیکزاد در ادامه به جنگ فرسایشی بین دولت و کلیسا (لائیسیته یا سکولاریسم؟ ) اشاره کرد و گفت: تجربه متفاوتی میان فرانسه (با کلیسای کاتولیک) از انگلستان (با کلیسای پروتستان) وجود دارد. همچنین تفاوت‌هایی میان لائیسیته با سکولاریسم وجود دارد. به عنوان مثال: ژول فری (یکی از دولتمردان جمهوری‌خواه فرانسه ) برای نهادینه کردن مبارزه با دین، از مدارس آغاز کرد. رفتن به مدرسه‌های لائیک را برای همه کودکان اجباری کرد. آموزش دینی را ممنوع و نام خدا را از نظام آموزشی حذف کرد. ممنوعیت حجاب در مراکز آموزشی فرانسه و درآوردن روسری قبل از ورود به مدرسه نمونه‌هایی از این رفتارها می‌باشند.

#معاونت فرهنگی و کانون بسیج اساتید سازمان جهاد دانشگاهی استان گیلان

https://eitaa.com/mfjd_gilan

https://eitaa.com/basijasatid_ACEC