امام علی(ع) نقش کم‌نظیر و حتی می‌توان گفت نقش بی‌نظیری در پیشرفت و شکوفایی ابعاد مختلف فرهنگ و تمدن اسلامی داشته است. آن حضرت بیش از هر کسی به نشر اسلام و گسترش فرهنگ و تمدن انسانی آن کمک کرده است. از جمله نقش امام در گسترش فرهنگ اسلام عبارت است از تبیین اعتقادات و باورها که شامل مبدأ هستی، نبوت، امامت و عدل می‌شود.

سخن از شخصیت امام علی(ع) و تلاش‌های او در جهت اعتلای اسلام و شکوفایی فرهنگ وتمدن اسلامی کار بسی دشوار است، در همین راستا و به بهانه میلاد مبارک این اختر تابناک آسمان امامت و ولایت و با هدف بیان گوشه‌ای از ابعاد شخصیتی و تأثیرات حضرت امیرالمؤمنین(ع) در جامعه، روز گذشته، ۲۴ دی‌ماه، نشست مجازی از سوی خبرگزاری ایکنا در لرستان با موضوع «جایگاه امیرالمؤمنین(ع) در فرهنگ دینی و اجتماعی ایران» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی مرادیان، رئیس گروه معارف دانشگاه لرستان، حجت‌الاسلام والمسلمین احمدرضا غلامی، سرپرست شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی لرستان، فرهاد طهماسبی، جامعه شناس و امیرعلی حیدر امیری تحلیلگر مسائل سیاسی، برگزار شد که مشروح آن تقدیم مخاطبان گرامی ایکنا می‌شود.

حجت‌الاسلام مهدی مرادیان، رئیس گروه معارف دانشگاه لرستان، در این نشست با اشاره به اینکه معتقدیم فرهنگ دینی و اجتماعی ایران بیشترین تأثیرگذاری را از شخصیت امام علی(ع) گرفته است، گفت: این اثرگذاری ابعاد مختلفی دارد که باید مورد بررسی قرار بگیرد. 

وی با اشاره به اینکه تبیین باورها و اعتقادات از مهمترین ابعاد است، ادامه داد: تبیین باور و رفتن به سمت رفع شبهات از مهمترین دغدغه‌های امیرالمؤمنین(ع) بوده که همین امر باعث می‌شود جامعه در ثبات قرار بگیرد، اختلاف‌ها کنار رفته و درگیری‌ها کمتر شود.

امیرالمؤمنین(ع) تک مرد میدان تبیین بود

مرادیان گفت: مسئله تبیین در کلام مقام معظم رهبری نیز اهمیت داده شده که می‌گویند اندیشمندان و خواص ما به سمت تبیین مسائل مطرح در جامعه بروند و در این زمینه جدیت لازم را داشته باشند، که امیرالمؤمنین(ع) در این عرصه تک مرد میدان زمانه خود بود، به عنوان نمونه نهج‌البلاغه مملو از این تبیین باورها و رفع شبهات است و تلاش ایشان این بود که با تبیین نقشه دشمنان را خنثی کرده و باعث شود مردم نگاه درستی به مسیر باورها و اعتقادها داشته باشند.

رئیس گروه معارف دانشگاه لرستان با اشاره به اینکه امام علی(ع) با ایراد خطبه‌هایی مسائل خداشناسی مانند امامت و نبوت، مسائل اجتماعی و سیاسی که به وجود می‌آمد را تبیین و اعلام موضع می‌کرد که یکی از مهمترین ابعاد تأثیرگذاری حضرت امیرالمؤمنین(ع) در حوزه دینی و اجتماعی بود.

وی با اشاره به اینکه بعد دیگر شخصیت امام علی(ع) را می‌توان به تلاش امام علی(ع) برای گسترش اخلاق و رفتار در جامعه در نظر بگیریم، گفت: تلاش امیرالمؤمنین(ع) در این عرصه بسیار قابل ستایش است. چه در اخلاق فردی و چه در اخلاق اجتماعی و سیاسی و همه ابعاد اخلاقی و رفتاری، تلاش امیرالمؤمنین(ع) بر این بود که مردم از افراط و تفریط بپرهیزند و نگاه میانه‌روی داشته باشند، تلاش امام علی(ع) این بود که مردم خیرخواه بوده و به یکدیگر احترام بگذارند و تواضع و فروتنی داشته و در عرصه‌های سیاسی نقدپذیر و واقع‌بین باشند که در کلام و رفتار امیرالمؤمنین(ع) این موضوعات مشهود است که در گسترش و تبیین اخلاق در جامعه تلاش داشتند.

مرادیان تلاش امیرالمؤمنین(ع) برای از بین بردن فرهنگ طاغوت، زورگویی و جاهلیت را بُعد دیگر شخصیت ایشان دانست، افزود: بسیاری از خطبه‌های امام علی(ع) با این مضمون بود که «مردم مواظب باشید نکند تعصب‌های جاهلی هنوز در شما مانده باشد»، بنابراین به سمت مبارزه با ضد ارزش‌ها رفته و در کنار آن نیز مردم را به این سمت سوق داد. ایشان علاوه‌ بر فرهنگ دینی به فرهنگ انسانی اهمیت می‌داد و می‌خواست فطرت انسانی را بیدار کند که در این مسیر عصبیت‌های جاهلی را نمی‌پسندید و تلاشش بر این بود که فرهنگ‌هایی که منشأ درستی ندارد را از بین ببرد.

رئیس گروه معارف دانشگاه لرستان تأکید کرد: جامعه، انقلاب و مقام معظم رهبری تلاششان بر این است که بگویند ای مردم ما دم از مبارزه با آمریکا و اسرائیل می‌زنیم چراکه طرفداران طاغوت هستند و نگاه بالا به پایین دارند و ظالمانی‌ هستند که خون کشورهای مظلوم را می‌مکند، به عنوان نمونه شاهد هستیم که در حال حاضر کودکان و زنان فلسطینی را می‌کشند بدون اینکه ناراحتی در چهره آنها مشخص شود که این حالات به معنای دور شدن انسان و جامعه انسانی از فطرت پاک انسانی است که امام علی(ع) در تلاش بودند که این فطرت را آشکار کنند.

تلاش امام علی(ع) برای ایجاد وحدت در جامعه اسلامی

وی بعد دیگر شخصیت امام علی(ع) را تلاش برای ایجاد وحدت در جامعه اسلامی دانست و گفت: ایشان در این راستا بسیار خطبه دارد و مردم را به کنار گذاشتن اختلاف‌ها دعوت و نسبت به منافقانی که در تلاش‌اند بین مردم تفرقه بیندازند بسیار هشدار داد.

مرادیان با اشاره به اینکه جامعه‌ای که در آن وحدت و محبت نسبت به یکدیگر وجود نداشته باشد ثبات نخواهد داشت، افزود: وحدت بین جامعه اسلامی بسیار مهم است، در همین جامعه اگر مردم اختلاف نظر شدید داشته و چند دسته شوند جامعه قدرت خود را از دست می‌دهد، بنابراین در جاهای مختلف و در تاریخ می‌بینیم امیرالمؤمنین(ع) چقدر با شدت با خوارج برخورد می‌کردند که بین مردم دو دستگی ایجاد نکنند چراکه آنان می‌خواستند بین مسلمانان را در مبارزه با دشمنان سرد کنند که امیرالمؤمنین(ع) از این موضوع جلوگیری می‌کردند.

رئیس گروه معارف دانشگاه لرستان افزود: بعد دیگر شخصیت امام علی(ع) این بود که به بخشی از ویژگی‌ها که جامعه را رشد می‌داد بسیار اهمیت داده، از جمله به علم و علم‌آموزی و تلاش برای فهم درست در سیاست و ضرورت تشکیل حکومت و حاکمیت، نظم سیاسی و ... . 

وی اضافه کرد: در عمل و سیره امیرالمؤمنین(ع) این بوده که در عین اینکه امام بود و مشروعیت الهی داشت ولی تا زمانی که این مقبولیت مردمی ایجاد نشد به سمت حکومت نرفت، این رویکرد ایشان این موضوع را نشان می‌دهد که حتماً مردم مهم هستند و باید معیار باشند و به اقبال عمومی مردم، رفاه مردم و مسائل اینچنین توجه شود. در این زمینه نیز میبینیم امیرالمؤمنین(ع) به ویژگی‌های قلبی افراد و جامعه و ویژگی‌های نظام مندی که در حاکمیت و جامعه وجود دارد اهمیت می‌دهد.