در سال دهم هجرت، رسول خدا (ص ) به حج رفت و احکام آن را به مردم آموزش داد. به هنگام بازگشت از مکه، در استراحتگاه جُحفه و در غدير خم، به امر خدا مردمان را گرد آورد و در آن مجمع سترگ، امام علي (ع ) را به جانشيني خود به آنان شناساند و فرمود: «هر کس من مولاي اويم، علي مولاي اوست». البته جانشيني علي (ع ) سال‏ها پيش در مکه و در جمع خاندان هاشم انجام گرفته بود، ولي در غدير، به اطلاع عموم رسيد. 

واقعه غدير خم که در آخرين سال زندگي رسول گرامي اسلام (ص ) رخ داد و در آن علي (ع ) به جانشيني آن حضرت برگزيده شد، حادثه‏اي تاريخي نيست که در کنار ديگر وقايع بدان نگريسته شود. غدير تنها نام يک سرزمين نيست؛ يک تفکر است. غدير، نشانه و رمزي است که از تداوم خط نبوت خبر مي‏دهد. غدير، نقطه تلاقي کاروان رسالت با طلايه‏داران امامت است. آري، غدير خم يک سرزمين نيست؛ چشمه‏اي است که تا پايان هستي مي‏جوشد؛ کوثري است که فنا برنمي‏دارد؛ و افقي است بي‏کرانه و خورشيدي است عالم‏تاب. 

واقعه غدير خم، يکي از مسلّم‏ترين مسائل تاريخ اسلام است و صدها دانشمند از آن ياد کرده‏اند؛ مانند ابوريحان بيروني و خواجه نصيرالدين طوسي. فيلسوف معروف، فارابي نيز بر همين اساس، به تحليل فلسفه «امامت» پرداخته است. ابن سينا نيز به موضوع نص (حديث صريح غدير)، در کتاب شفا اهميت داده است، و آن را بهترين راه براي تعيين جانشين دانسته است. گذشته از علماي بزرگ شيعه که همه موثّق ‏اند و حجت، ده‏ها و ده‏ها دانشمند و محدث و مورّخ و مفسر از اهل‏سنت نيز حديث غدير و واقعه آن را نقل کرده‏اند؛ مانند طبري و ابن اثير و احمد حنبل. 

رسول خدا (ص ) فرمود: «روز غدير خم، برترين عيدهاي امت من است، و آن روزي است که خداوند بزرگ دستورداد برادرم، علي بن ابي‏طالب را به عنوان پرچمدار (و فرمانده) امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم به دست او هدايت شوند، و آن روزي است که خداوند در آن روز دين را تکميل، و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را دين آنان قرار داد. 

* مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم