همزمان با شهادت هشتمین اختر تابناک امامت و ولایت حضرت امام رضا (ع ) و هفته گردشگری تولید محتوایی با نام «گردشگری مذهبی استان گیلان؛ امام زادگان منتسب به امام رضا (ع ) » توسط معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی استان گیلان انجام پذیرفت.

صنعت بزرگ گردشگری شامل بخش‌های مختلفی می‌شود که یکی از مهم‌ترین آنها «گردشگری مذهبی» است. تمامی ادیان و مذاهب در سراسر جهان اماکن، آثار، سنت‌ها و مراسم‌های مذهبی مختلفی دارند که به یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری آنها تبدیل شده است. در این میان دین اسلام و مسلمانان نقش بسزایی در این شاخه از گردشگری دارند.

گردشگری مذهبی در زمره قدیمی ترین و پررونق ترین گردشگری های گذشته و حال سراسر جهان قرار دارد که دشواری های اقلیمی و بدی آب و هوا مانع آن نمی شود و قدمت آن به قدمت خود فرهنگ دینی می رسد.

در تعریفی از گردشگری مذهبی آمده است که توریسم مذهبی عبارتند از بازدید گردشگران از اماکن مقدس نظیر زیارتگاه ها و مقابر امامزادگان و...

توریست مذهبی نیز شامل گردشگرانی فرهنگی است که برای زیارت اماکن، آثار، یادمان های مذهبی، انجام اعمال مذهبی و دینی و ترویج و آموزش و گذران اوقات فراغت در مکان ها و مراکز مذهبی جهان سفر می کنند و لذا گردشگری مذهبی تمامی مذاهب و ادیان را شامل می شود.

اهمیت گردشگری مذهبی از منظر قرآن کریم

قرآن که برای هدایت نازل شده است در آیه های بسیاری به سیر و سفر تاکید داشته و در خطاب های مختلف از انسان دعوت می کند به مسافرت و زمین گردی بپردازد. قرآن اهداف و منافعی از گردشگری را بیان می کند که شامل دیدن آثار گذشتگان و عبرت آموزی و پندگیری، مسئله سپاسگزاری، خداشناسی، برای آگاهی از چگونگی آفرینش، برای خردورزی در مسائل و آگاهی از وضعیت گذشتگان و برای آگاهی از سنت های گذشتگان می شود که بیانیه ای برای مردم و سبب هدایت است. برخورداری تجاری و بازرگانی از سیر و سیاحت و گردش سرمایه و اقتصاد پویا و زنده و انتقال فرهنگی و علم و تمدن نیز از مزایای گردشگری است.

گردشگری در ایران

ایران با قدمت چندین هزار ساله خود، آثار تاریخی و مذهبی بسیاری را در خود جای داده و پیامبران و بزرگان دینی بسیاری در این کشور زندگی کرده‌اند که امروزه نیز مقبره‌های آنان مقصد زیارتی و مذهبی مردمانی از ایران و دیگر کشورهای جهان است. مذهب نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری و توسعه برخی شهرهای ایران مانند مشهد، قم، شیراز، قزوین، شوش، اردبیل، گنبد کاووس و... داشته است. در سراسر ایران حدود ۱۰ هزار و ۶۱۵ مقبره امامزاده وجود دارد.

گردشگری در گیلان

استان گیلان یکی از سرسبزترین و زیباترین مناطق ایران است که همچون نگینی در خطه جنوبی دریای خزر می‌درخشد و به دلیل داشتن منطقه ای بکر و طبیعتی مثال زدنی همیشه مورد استقبال گردشگران داخلی و خارجی زیادی است. استان گیلان که مرکز آن شهر رشت است با مساحت ۱۴ هزار و ۷۱۱ کیلومتر مربع در میان رشته کوه های البرز و تالش در شمال ایران، واقع شده است. طبیعت گیلان جزو بکرترین نواحی ایران است که خود جهت توریسیم و گردشگری سهم عمده ای از گردشگری ایران را در بر دارد.

گردشگری مذهبی در گیلان

صنعت بزرگ گردشگری شامل بخش‌های مختلفی می‌شود که یکی از مهم‌ترین آنها «گردشگری مذهبی» است. تمامی ادیان و مذاهب در سراسر جهان اماکن، آثار، سنت‌ها و مراسم‌های مذهبی مختلفی دارند که به یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری تبدیل شده است. در این میان دین اسلام و مسلمانان نقش بسزایی در این شاخه از گردشگری دارند. مراسم حج، زیارت اماکن مقدس و وجود مراسم‌های عزاداری یا جشن‌های مذهبی مسلمانان از بزرگترین رویدادهای گردشگری مذهبی در جهان هستند لذا مشاهده آداب و سنن اسلامی که به عنوان یکی از بزرگترین ادیان الهی محسوب می‌شود، در اماکن مذهبی مسلمانان یعنی مساجد، بارگاه‌ها و امامزاده‌ها همواره مورد توجه توریست‌ها بوده است.

در استان گیلان هم وجود بیش از ۹۰۰ بقعه، این استان را به قطب گردشگری مذهبی در کنار بهره مندی از طبیعت زیبا و آب و هوای مطلوب، تبدیل کرده است، زیرا استان گیلان به‌ خاطر مهاجرت سادات علوی در قرن‌های اولیه ورود اسلام به ایران و خصوصا به گیلان و همچنین ارادتی که مردم گیل به سادات داشتند، به برکت انوار بقاع متبرکه امامزادگان و دوستاران اهل بیت(ع) منور است.

دیلمیان به دلیل موقعیت طبیعی قلمرو خود که دارای راه‏‌های صعب العبور و کوه‌های بلند و جنگل‌های انبوه بود و نیز ‏با پایداری و استقامت و دلاوری مردان سلحشور خویش ‏توانستند تا ۲۵۰ سال بعد از حمله اعراب به ایران در برابر لشکریان ‏مقتدر خلفای بغداد مقاومت و از ورود آنان به سرزمین خویش ‏جلوگیری کنند. در این زمان سرزمین سرسبز گیلان و دیلمان، مامن و ‏پناهگاه علویان ستمدیده‌ای گردید که به سبب جور و ستم ‏خلفای بغداد و کارگزاران آنها، ماوا و مسکن خود را رها ‏ساخته و فرار کرده بودند.

مهاجرت سادات علوی به نقاط امن دیلمان و طبرستان ‏علت‌های مختلفی داشت؛ از جمله در این مناطق به جهت ‏موقعیت جغرافیایی خاص خود، وقوع جنگ، لشکرکشی و ‏تصرف در آن از سوی خلفای جور امکانپذیر نبود و از طرفی ‏هم مردم در انتخاب دین و مذهب در مناطق حکومت حاکمان ‏محلی تا حدودی آزادی داشتند.

از سویی دیگر، مردم دیلمان خصوصا سرداران دیلمی که ‏عباسیان را دشمن می‌داشتند، با پناه دادن سادات علوی، آنان را ‏تحت حمایت خویش قرار می‌دادند و وسایل زندگی و ‏معیشت آنان را فراهم می‌ساختند. پناهندگان و سادات جلیل القدر نیز بر اثر معاشرت با مردم دیلمان، آنها را تحت تاثیر قرار ‏داده و با تعالیم دین مبین اسلام آشنا ساختند.

وجود زیارتگا‌ه‌های متعدد در گیلان نشان می‌دهد که ‏این سرزمین همواره مورد توجه امامزادگان و سادات علوی بوده ‏است و مردم نوع دوست گیلان نیز آنها را حمایت و پشتیبانی ‏می‌کردند و امروز نیز آرامگاه آنان مورد احترام و زیارتگاه مردم ‏این سامان است.

امامزادگان منتسب به امام رضا(ع) در گیلان

بقعه امامزاده هاشم واقع در ۳۰ کیلومتری جنوب رشت و ابتدای محور رشت به قزوین است و از نوادگان امام موسی کاظم(ع) محسوب می شود که به جهت قرارگیری در ورودی مرکز استان همچون نگینی سبز در جوار رود همیشه جاری سپیدرود می‌درخشد و همواره مورد توجه مردم بومی و مسافران قرار دارد.

گرچه امام رضا(ع) بیشتر بین شیعیان به دلیل فاصله فراخ مرقد مطهر وی تا بقیع و شهر کاظمین محل مدفن پدر بزرگوار ایشان امام موسی کاظم(ع) به غریب ملقب شده، اما بوی غربت واقعی را فقط از مرقد مطهر خواهر تنی ایشان بانو فاطمه اخری در رشت می توان استشمام کرد.

مرقد این بانوی بزرگوار از قرون گذشته تاکنون از معرفی در بین شیعیان و مسلمانان آن گونه که در خور شان ایشان است پوشیده مانده و تعداد کمی از شیعیان و حتی مردم کشور و استان های همجوار گیلان از وجود مرقد ایشان در رشت باخبر هستند.

نام اصلی ایشان فاطمه اخری است؛ وی دختر چهارم امام موسی کاظم(ع) و خواهر امام رضا(ع) است که پس از شهادت پدر بزرگوارش بر اثر ظلم و جور حکومت عباسی به دیلمان سفر کرد و در سن ۲۴ سالگی به علت بیماری درگذشت.

سبط بن جوزی از مورخان اسلامی به هنگام شمردن خواهران تنی حضرت رضا(ع) و اولاد امام موسی کاظم(ع) از چهار دختر به نام فاطمه یاد کرده است: فاطمه کبری(س)، فاطمه وسطی(س)، فاطمه صغری(س)، فاطمه اخری(س). علامه مجلسی نیز به پیروی از ابن جوزی در بحارالانوار از فاطمه‌های چهارگانه به عنوان فرزندان امام موسی کاظم(ع) یاد می کند که حضرت معصومه(س)، همان فاطمه کبری است که بارگاه ایشان در شهر قم واقع می باشد.

گفته می شود که بارگاه حضرت فاطمه وسطی(س) در شهر اصفهان وجود دارد، مزار حضرت فاطمه صغری(س) مشهور به بی بی هیبت در کشور آذربایجان(بادکوبه) است و بارگاه مبارک فاطمه اخری(س) در شهرستان رشت و در منطقه خواهر امام در نزدیکی خیابان استاد مطهری واقع است.

سید ابراهیم المرتضی الاصغر ملقب به جلال الدین اشرف(ع)، پسر امام موسی کاظم(ع)، برادر امام رضا(ع) و عموی امام محمدتقی(ع) است که مرقد ایشان در ۳۵ کیلومتری شهر رشت قرار دارد؛ شهرستان آستانه اشرفیه به خاطر وجود این بقعه، چهارمین شهر مذهبی ایران به شمار می‌آید.