به همت مرکز افکارسنجی ایسپای جهاددانشگاهی لرستان طرح مطالعاتی  "بررسی عوامل موثر بر کاهش تمایل به فرزند آوری در بین زوجین جوان در استان لرستان " به کارفرمایی اداره کل  ورزش و جوانان اجرا شد.

زمینه و هدف: ﺑﺎروري یکی از دو پدیده طبیعی ﺟﻤﻌﯿﺖ و ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت آن در ﻣﻘﯿﺎس ﺟﻬﺎنی اﺳﺖ. ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﻘﺶ اﯾﻦ پدیده طبیعی در اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﻤﻌﯿﺖ، ﻫﻤﻮاره اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع از دﯾﺪگاه­های ﻣﺘﻔﺎوت در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎعی ﻣﻮردﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮارگرفته اﺳﺖ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ آن از دﯾﺮﺑﺎز ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ پژوهشگران ﺑﻮده اﺳﺖ؛ از این رو هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر کاهش تمایل به فرزندآوری در بین زوجین جوان در استان لرستان می‌باشد.

روش: این تحقیق از نوع تحقیقات کیفی بود که با تکیه بر نظریة داده‌بنیاد انجام شد. جامعه مشارکت کننده این پژوهش شامل سه گروه: زوجین جوانی که حداقل دو سال از ازدواج آنها گذشته بود و تمایلی به داشتن فرزند نداشتند؛ زوجین تک فرزندی که در سن بارداری بودند ولی تمایلی به داشتن فرزند دوم نداشتند؛ اساتید،کارشناسان و افراد خبره و صاحب­نظر در این حیطه. انتخاب مشارکت‌کنندگان ابتدا به روش نمونه‌گیری هدفمند و در ادامه با روش نمونه‌گیری نظری انجام شد. مصاحبه‌ها تا رسیدن به حد اشباع نظری ادامه یافت (16=N). به منظور تحلیل داده‌ها از رویکرد استراوس و کوربین استفاده شد و بر اساس آن از سه مرحلة کدگذاری باز، محوری و گزینشی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شد؛ مبنای انتخاب این روش نظام‌مند بودن این روش بود.

یافته‌ها: بر اساس یافته‌های پژوهش، پدیده محوری این مطالعه «کاهش تمایل به فرزندآوری» بودکه تحت تأثیر عوامل علی: ایده­آل­گرایی(رفاه طلبی، میل به پیشرفت)؛ گذارارزشی (تطور ارزشی- هنجاری، اشاعه فرهنگی کم فرزندی)؛ ناامنی مالی (مضیغه اقتصادی، هزینه‌های مستمر)؛ تعارض بین نقشی (تعارض کار خانواده، تعارض) شکل می‌گیرد. عوامل مداخله‌گر موثر بر این امر شامل: سیاست‌های ناکارامد (سیاست‎های موقت، سیاست‌های شعاری، نااطمینانی از سیاست‌ها)؛ جامعه در مخاطره (آینده نامعلوم، هراس اجتماعی)؛ زوال خانواده (تنافر زوجین، خانواده متزلزل)؛ ساختار متزلزل (سوء مدیریت، محدودیت منابع) بودند. همچنین عوامل زمینه‌ای موثر شامل: اجتماع‌گرایی (نرخ مشارکت، برجستگی هویت شغلی(مخاطره زیبایی (تناسب اندام، مدیریت بدن)؛ مظاهرت گریزی (عدم محیط حمایتی، ضعف حمایت اجتماعی)؛ هراس‌گرایی (هراس فردی، هراس­تربیتی، عبرت­آموزی­نسلی)؛ آرامش‌طلبی(ثبات­احساسی، ایمنی عاطفی)؛ محدودیت فردی(جمعیت‌شناختی، مخاطره‌سلامتی) بودند؛ در نهایت راهبردهایی که برای شرایط شناسایی شده می‌توان بیان کرد شامل: سیاست‌های حمایت محور (حمایت مالی، حمایت درمانی، حمایت شغلی)؛ برنامه‌ریزی راهبردی(برنامه‌های عملیاتی، مدیریت جمعیت کنونی) و فرهنگ سازی بودند.

نتیجه‌گیری: الگوپارادایمی عوامل موثر بر کاهش تمایل به فرزندآوری جنبه‌های مختلفی دارد که توجه همزمان به تمامی ابعاد و رفع موانع کاهش تمایل به فرزندآوری خواهد شد که عدم توجه به رفع این موانع سبب ضربه پذیری اقتصاد، اضمحال اقتدار، انزوای اجتماعی  و شکاف نسلی خواهد شد.