بررسی دیدگاه‌های زوجین جوان در خصوص فرزندآوری و تاثیر آن بر ترجیحات آن‌ها دراستان لرستان (سال 1403)

چکیده

زمینه و هدف: فرزندآوری از عوامل مهم در علم جمعیت است که با نگرش و آگاهی زنان و مردان ارتباط عمیقی دارد. اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻫﻤﻮاره از دﯾﺪگاه­های ﻣﺘﻔﺎوت در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎعی ﻣﻮردﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮارگرفته اﺳﺖ. از این رو هدف از انجام این پژوهش بررسی دیدگاه‌های زوجین جوان در خصوص فرزندآوری و تاثیر آن بر ترجیحات آن‌ها می‌باشد.

روش: این تحقیق از نوع تحقیقات آمیخته(کمی-کیفی) بود. جامعه مشارکت کننده در بخش کیفی شامل سه گروه: زوجین جوانی که حداقل یک سال از ازدواج آنها گذشته بود و تمایلی به داشتن فرزند نداشتند؛ زوجین تک فرزندی که در سن بارداری بودند ولی تمایلی به داشتن فرزند دوم نداشتند؛ اساتید،کارشناسان و افراد خبره و صاحب­نظر در این حیطه و جامعه آماری بخش کمی کلیه زوجین جوان در سن بارداری ساکن در استان لرستان بودند.

جهت انتخاب شرکت کنندگان بخش کیفی از روش نمونه‌گیری هدفمند و بخش کمی از روش نمونه گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای استفاده شد. مصاحبه‌ها در بخش کیفی تا رسیدن به حد اشباع نظری ادامه یافت (19=N). بخش کمی نیز بر اساس فرمول کوکران 384 نفر بررسی قرار گرفت. به منظور تحلیل داده‌ها در بخش کیفی از تکنیک تحلیل مضمون استفاده شد در بخش کمی از نرم افزار spssبهره شد. 

یافته‌ها: در بررسی و شناخت دیدگاه زوجین جوان 76 کد پایه احصا شد، که در قالب 14 مضمون فراگیر و 3 مضمون سازمان‌دهنده (دیدگاه فردگرا، دیدگاه جمع‌گرا و دیدگاه خردگرا) چهارچوب بندی و تشریح شدند. مضامینی که موجب شکل­گیری دیدگاه فردگرا در زوجین جوان شده بودند شامل: برجستگی هویت­شغلی، سبک­زندگی نوین، ایده‌‌آلگرایی، هراس درونی و آرامش طلبی؛ مضامینی که موجب شکل گیری دیدگاه خرد گرا شده بودند شامل: وجود سیاست‌های بی­ثمر، نوسانات اقتصادی، ترجیح کیفیت بر کمیت و عدم قوانین حمایتی بودند و مضامینی که دیدگاه جمع­گرا را شکل داده بودند شامل: نیاز هویتی فرد، پیروی از سنت، صمیمیت در خانواده دلبستگی عاطفی، حامی و آینده والدین بودند. یافته‌های بخش کمی تحقیق نشان داد که در بین زوجین لرستانی مورد بررسی 48% دارای دیدگاه خردگرا،23% دارای جمع‌گرا و 29% درصد فرد‌گرا بودند. نتایج تحقیق همچنین نشان داد که نوع دیدگاه­ زوجین در خصوص فرزندآوری بر روی ترجیحات فرزندآوری آنان تاثیرگذار است؛ به گونه‌ای که میانگین تعداد دلخواه فرزندان (ترجیحات فرزندآوری) در بین این سه گروه با هم اختلاف معناداری داشت.

نتیجه‌گیری: زوجین در زندگی مشترک خود بر اساس شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... دارای دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به فرزندآوری می‌باشند از جمله فردگرا، خردگرا و جمع­گرا. داشتن این دیدگاه‌ها بر (ترجیحات فرزندآوری) بی­فرزندی، تک فرزندی دو فرزندی و بیشتر تاثیرگذار است.

کلمات کلیدی: فرزندآوری، ترجیحات،زوجین جوان، استان لرستان