برگزاری «نشست مجازی نقد و بررسی کتاب سواد رسانه ای» به همت جهاد دانشگاهی چهارمحال و بختیاری

25 اسفند‌ماه در این نشست، ابتدا تحلیلی بر کتاب سواد رسانه‌ای از سوی مترجم کتاب و مسئول دفتر استانی فضای مجازی سراج در چهارمحال و بختیاری صورت گرفت و سپس راهکار برای افزایش سواد رسانه‌ای و تغییر نوع نگاه مردم به فضای مجازی مطرح شد.

در ابتدای این نشست احسان شاه‌قاسمی مترجم کتاب سواد رسانه‌ای و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اظهار کرد: درس سواد رسانه‌ای از مهرماه سال جاری برای نخستین بار در دانشگاه تهران ارائه و خوشبختانه با استقبال خوبی مواجه شد که می‌توان گفت دلیل استقبال دانشجویان از این درس، جدید بودن منبع بوده که لازم است به سمت منابع جدید درسی در دانشگاه‌ها گام برداریم و مباحث متناسب با نیاز روز جامعه ارائه شوند.

وی با اشاره به اینکه دهها کتاب پیرامون سواد رسانه‌ای وجود دارد، افزود: همه کتاب‌های موجود یا ترجمه نامفهومی دارند یا صرفا مباحث سیاسی در آن گنجانده شده است، از طرفی کتاب سواد رسانه‌ای که در مقطع دبیرستان تدریس می‌شود به نوعی می‌توان گفت، نوجوان دهه هشتادی را به موضع‌گیری وادار می‌کند که باید آموزش‌ها در این حوزه تاثیرگذار باشد، اما مشاهده می‌شود شیوه آموزش سواد رسانه‌ای در جامعه کارآمد نیست.

استادیار دانشگاه تهران در خصوص کتاب سواد رسانه‌ای، گفت: در حقیقت سواد رسانه‌ای به دنبال آن است تا نشان دهد رسانه‌ها چگونه باورها و الگوهای رفتاری افراد را شکل می‌دهند، این کتاب از 15 فصل آموزشی و ۶ فصل مسأله‌محور تشکیل شده است.
وی افزود: نسخه فارسی کتاب سواد رسانه‌ای در سال 2020 با آخرین اطلاعات دراختیار پژوهشگران، رسانه‌ها و دانشجویان سواد رسانه‌ای قرار گرفت که سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی کتاب را منتشر کرد، اعتقاد بر این است که نباید از تجربه افراد مسن غافل شد، اما زمانی که تیم جوان وارد میدان می‌شود باید به آن‌ها توجه کرد، زیرا در مدت کوتاهی این کتاب با طراحی بسیار خوب جهاد دانشگاهی منتشر شد.

وی ادامه داد: موضوعات مطرح شده در این کتاب از موضوعات و حوزه‌های مغفول مانده در علم ارتباطات بوده که بایستی به این موضوعات پرداخته می‌شد، از جمله آن‌ها ورزش رسانه‌ای، خشونت رسانه‌ای، حریم خصوصی، رسانه و کودکان و روابط ناایمن پیش از ازدواج مخصوصا در دختران ... است که گاهی این روابط ناایمن تا پایان زندگی که آثار مرگ‌باری را به دنبال دارد همچنان پابرجاست، بنابراین لازم است مراقب روابط ناایمن باشیم.

شاه‌قاسمی بیان کرد: یکی از مشکلاتی صنعت رسانه‌ای مسئله کودکان است که مغز کودک تا سن 13 سالگی کامل نمی‌شود و سخت‌‎افزار لازم را برای درک موضوعات ندارد، بنابراین لازم است محافظت و رسیدگی خاص به این قشر در برابر محتوای غیراخلاقی صورت گیرد.

وی عنوان کرد: در دو فصل از کتاب به طور مفصل به صنعت رسانه‌ای پرداخته شده که در بخشی از کتاب آمده است 50 درصد از بودجه فیلم‌های هالیوودی صرف تبلیغات می‌شود که موفقیت یک فیلم به میزان پول اختصاص یافته برای تبلیغ بستگی دارد که این موضوع در بیشتر فیلم‌ها مشاهده می‌شود و در جامعه مصرف‌گرای غربی، مردم تصور می‌کنند که این فیلم به دلیل تبلیغات خوب، بهتر است.

مترجم کتاب گفت: هرچه سواد رسانه‌ای در افراد افزایش یابد حتما فریب خوردن از رسانه‌ها کاهش می‌یابد که در این کتاب هشت مرحله برای افزایش سواد رسانه‌ای بیان شده و بالاترین مرحله سواد رسانه‌ای از نظر نویسنده کتاب(دبلیو. جیمز پاتر) مسئولیت‌پذیری اجتماعی است.

در ادامه این نشست مجازی، یزدان یگانگی مسئول دفتر استانی فضای مجازی سراج در چهارمحال و بختیاری افزود: امروزه وارد دنیایی شدیم که در گذشته از آن به عنوان جهان دوم یاد می‌شده و امروزه جهان اول افراد قرار گرفته است.

وی با اشاره به اینکه شیوع ویروس کرونا موجب شد کشور 20 سال جلوتر قرار گیرد، تصریح کرد: در گذشته ورود گوشی‌های هوشمند به مدرسه ممنوع بود، اما امروزه به دلیل شیوع ویروس کرونا به سمتی حرکت کردیم که حتی معلم با جمع‌آوری مبالغی برای برخی از دانش‌آموزان گوشی هوشمند خریداری می‌کند، از طرفی باید بپذیریم که وارد زندگی جدیدی شده‌ایم که لازم است آداب آن را فرا گیریم.

یگانگی با بیان اینکه کتاب «سواد رسانه‌ای» مخاطب دغدغه‌مند در حوزه سواد رسانه‌ای را ترغیب به مطالعه می‌کند، تصریح کرد: یکی از مزایای این کتاب آن است که طیف گسترده‌‎ای از مخاطبان را با اطلاعات مختلف همچون پژوهشگران، دانش‌آموزان، دانشجویلان و والدین را پوشش می‌دهد.

وی گقت: با توجه به اینکه کلاس‌های متعدد در خصوص سواد رسانه‌ای برگزار شده است، اما باید به این موضمع توجه کرد که لازم است به سواد فضای مجازی نیز پرداخته شود، زیرا سواد رسانه‌ای مربوط به شناخت‌ها و کارکرد از آسیب‌ها و تمرکز سواد فضای مجازی به رسانه‌های مجازی و شبکه‌های اجتماعی است.

مسئول دفتر استانی فضای مجازی سراج در چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه سواد فضای مجازی مقوله‌ای جدید و گم بوده که لازم است به آن پرداخته شود، بیان کرد: زمانی که در جامعه قرار می‌گیریم به محض گفتن فضای مجازی، ذهن عامه مردم به سمت شبکه‌های اجتماعی همچون اینستاگرام و تلگرام متلاطم می‌شود که بایستی مشکلاتی که در فضای مجازی و استفاده از آن وجود دارد، برطرف شود.

وی یادآور شد: کتاب «سواد رسانه‌ای» از هفت بخش آموزشی با چارچوبی از ایده‌ها تشکیل شده است، البته پایان هر فصل برای درک عمیق‌تر و دقیق‌تر نسبت به موضوعات، تمرینی اختصاص داده شده است.

یگانگی تاکید کرد: امروزه حجم عظیمی از موضوعات مختلف وارد زندگی و ذهن انسان شده که باید فرایند فکری خودمان را شکل دهیم.

وی اضافه کرد: نقدی که بر این کتاب وارد بوده این است که نسخه کتاب غربی است و ما از آن به عنوان رفرنس استفاده می‌کنیم، به نوعی می‌توان گفت با سبک زندگی ایرانی اسلامی سازگاری ندارد.

یگانگی افزود: در فقه رسانه‌ای ما مسائلی همچون سبک زندگی ایرانی اسلامی با آداب و رسوم و تمدن گسترده وجود دارد که دارای چارچوب و اصولی است و باید مدنظر قرار گیرد، حتی لازم است کتابی در این زمینه نوشته شود.

مسئول دفتر استانی فضای مجازی سراج در چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: اگر بتوان برشی از کتاب سواد رسانه‌ای که در دانشگاه تدریس می‌شود را در مقطع دبیرستان تدریس کرد یا حتی تدریس این درس به دوران دبستان موکول شود، بسیارکارساز خواهد بود زیرا کودکان قشر بسیار حساسی هستند که اگر از آن‌ها غافل شویم می‌تواند خطرات بسیاری را برای جامعه برجای بگذارد.

وی خاطرنشان کرد: بایستی نگاه ما به فضای مجازی تغییر یابد، در صورتی که نگاه ما از تهدید و سلبی بودن به نگاه فرصت‌محوری و ایجابی تغییر نکند محکوم به شکست هستیم، از طرفی باید شکاف بین والدین و فرزندان کاهش یابد و تکنیک‌هایی که در فضای مجازی استفاده می‌شود باید به زبان عام برای مردم بیان شود.
یگانگی گفت: یادگیری سواد رسانه‌ای همچون خواندن و نوشتن، طولانی مدت است که باید با بیان درازمدت و متوالی، این امر به جریان، فرهنگ و گفتمان غالب تبدیل شود.

وی در پایان بیان کرد: اگر بتوانیم جوان و نوجوان و تمام افرادی که درگیر این فضا هستند را به سمت کسب و کارهای دیجیتال برای کسب درآمد تشویق کنیم، شاید اندکی از بار مشکلات کاسته شود.